Stowarzyszenie Tegit Et Protegit

Kategoria: Artykuły

  • Odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej” dla J. Lewkowicza – stanowisko Stowarzyszenia

    16 października 2025 r. w Sali Koncertowej Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego odbyła się uroczystość poświęcona ochronie i promocji polskiego dziedzictwa kulturowego – wręczenie decyzji o wpisie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wśród wyróżnionych na gali odznakami „Zasłużony dla Kultury Polskiej” odznaczony został Józef Lewkowicz.

    Józef Lewkowicz – artysta ludowy, mistrz drzeworytu płazowskiego i rzeźby bruśnieńskiej. Odtworzył technikę drzeworytniczą, współtworząc Drzeworytnię płazowską. Jego prace znajdują się w muzeach, a działalność trafiła do Krajowego rejestru dobrych praktyk NDK.

    Członkowie Stowarzyszenia są pozytywnie nastawieni do sukcesów wszystkich osób działających z rozwojem drzeworytu w regionie i każdy sukces jest też naszym sukcesem. Gratulujemy odznaczenia panu Lewkowiczowi.

    Ze względu na kontrowersyjny opis związany z tym odznaczeniem i wynikającą z tego dużą ilość zapytań związanych ze słusznością przyznania, Stowarzyszenie Tegit Et Protegit (wszyscy członkowie) oznajmia, że nie było organizacją, która opiniowała to odznaczenie, nie była o nim informowana i nie wnioskowała o nie. Należą się też z naszej strony wyjaśnienia dotyczące opisu i pokazanie perspektywy oficjalnej związanej z działaniami z drzeworytem za którą odpowiada Stowarzyszenie i ma skrzętnie cały proces udokumentowany w każdym możliwym aspekcie. (więcej…)

  • Zapraszamy na wystawę Skoczylas na Roztoczu

    Zapraszamy na wystawę Skoczylas na Roztoczu

    Jak co roku, zapraszamy na Polankę – do dawnego dworu w Starym Bruśnie – gdzie tym razem zobaczymy oryginalne drzeworyty mistrza polskiego drzeworytu, nazywanego także twórcą polskiej szkoły drzeworytu, Władysława Skoczylasa. Poznamy historię mistrza i porozmawiamy o tym, jak drzeworyt ludowy (tak, szczególnie też ten z Płazowa!) wpłynął na dzieje polskiej sztuki.
    Jak zwykle „opowiadaczami” będą Pati i Grzegorz, którzy zaprezentują też swoją kolekcję „Skoczylasów”.

  • Pati Maczyńska jej jubileusz 10-lecia debiutu wydawniczego

    Z dumą i ogromną radością gratulujemy naszej stowarzyszeniowej koleżance Pati Maczyńska jubileuszu 10-lecia debiutu wydawniczego!
    To niesamowite, że dokładnie dekadę temu świat ujrzał „Dziedzictwo Południcy” – a dziś możemy świętować tę rocznicę wraz z wyjątkowym, kolekcjonerskim wydaniem, nad którym autorka włożyła ogrom serca, pracy i pasji🥰
    Jako Stowarzyszenie Tegit Et Protegit jesteśmy zaszczyceni, że możemy być patronem tej wyjątkowej publikacji i towarzyszyć w tej literackiej i artystycznej podróży. Gratulujemy nie tylko wytrwałości i talentu, ale też pięknej idei łączenia słowa pisanego ze sztuką – 22 ręcznie wykonane drzeworyty to prawdziwe dzieło!
    Niech kolejne lata przynoszą jeszcze więcej twórczej satysfakcji, a „Dziedzictwo Południcy” trafia do kolejnych czytelników, inspirując i zachwycając.
    Gratulujemy!🤩
  • Stowarzyszenie Tegit et Protegit partnerem projektu Niematerialne – przekaż dalej

    Stowarzyszenie Tegit et Protegit partnerem projektu Niematerialne – przekaż dalej

    Gminny Ośrodek Kultury w Narolu został beneficjentem programu „Niematerialne – przekaż dalej” Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

    Projekt pod nazwą „Powrót do korzeni drzeworytu” obejmuje działania związane z tradycyjnym ludowym rzemiosłem drzeworytniczym i zadrukiem tkanin.

    Podczas organizowanych warsztatów uczestnicy dowiedzą się, czym jest niematerialne dziedzictwo kultury. Poznają historię ludowego drzeworytnictwa i zadruku tkanin w Polsce, uwzględniając konteksty ich lokalnej historii z Płazowa i najbliższych okolic. Oprócz solidnej dawki wiedzy związanej z niematerialnym dziedzictwem kultury, uczestnicy poznają tajniki XIX-wiecznego warsztatu drzeworytniczego i druku na tkaninach przy pomocy matryc drzeworytniczych. Będą doskonalić techniki wycinania drzeworytu za pomocą tradycyjnych narzędzi. Następnie nauczą się wykonywać tradycyjną farbę do drukowania, której receptura nie zmieniła się od średniowiecza. Kolejnym etapem będzie zgłębianie tajników XIX-wiecznych sposobów wykonywania odbitek, a uczestnicy poznają tradycyjne narzędzia związane z tym procesem. Głównymi rezultatami projektu będą dwie publikacje poświęcone drzeworytowi oraz wystawa prac warsztatowiczów, która odbędzie się 29 września w Płazowie.

    Warsztaty prowadzi Grzegorz Ciećka, drzeworytnik ludowy, depozytariusz wpisu „Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego” w kategorii: wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym do Krajowego Rejestru Dobrych Praktyk w Ochronie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, prowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

    Jednym z partnerów projektu jest stowarzyszenie Tegit et Protegit.

    „Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Niematerialne – przekaż dalej”.

  • Jeszcze w styczniu primera książki Pirografka i Krzyżowiec

    Jeszcze w styczniu primera książki Pirografka i Krzyżowiec

    Oto kolejna nowela-przewodnik utrzymana w kanonie „Polowania na słońce”. Tym razem autorzy zabierają czytelników i wędrowców na niezwykłą wycieczkę Patrycji i Grzegorza z Horyńca-Zdroju do Dziewięcierza – metafizycznego centrum Roztocza. Każde z nich ma swój cel do realizacji podczas tej trasy, a jaki?
    Na rynku wydawniczym jest wiele przewodników po Roztoczu, w tym i Roztoczu Wschodnim. Wyjątkowym, unikalnym wręcz atutem tego właśnie przewodnika jest opis autentycznej wyprawy autorów, a zarazem bohaterów książki jaką odbyli w dniu 10.01.2021 roku – ich przygody, doświadczenia, to, co zdarzyło się na trasie, czas przejścia, itp. Grzegorz jako „tubylec”, a do tego znany regionalista zna wiele historii, związanych z miejscami na ich szlaku, jakich nie znajdzie się w żadnym przewodniku. Patrycja jest turystką, która dopiero odkrywa sekrety Roztocza, przez co jej spojrzenie na artefakty opatrzone „tubylcom” jest świeże, a same punkty na mapie stają się swoistą atrakcją. Autorzy zwracają także uwagę na niesamowite dziedzictwo kulturowe Roztocza, zawarte w jego unikalnej sztuce: kamieniarkę brusnieńską, drzeworyt płazowski i dziewięcierskie garncarstwo.
    Dodatkowym walorem tego wydania są drzeworytnicze ilustracje, które powstały z chętnymi do współpracy pasjonatami tej sztuki, którzy odpowiedzieli na ogłoszenie. Ich ryciny pokazują, że dziewięcierskie miejsca mogą być niezwykłymi inspiracjami dla różnych twórców i pasjonatów.
    Jeżeli ktoś jest ciekawy, jak rozwinie się ta wyprawa do dwóch nieznanych kamiennych krzyży i zapuszczonego cerkwiska, to niech usiądzie wygodnie, przygotuje gorącą herbatę albo grzańca i zatraci się w lekturze. Gwarantujemy, że po przeczytaniu tej opowieści już nic na Roztoczu nie będzie takie samo, a jednym z najbliższych celów wyprawy stanie się Dziewięcierz.
    UWAGA! Pozycja kolekcjonerska; całkowity nakład 110 egzemplarzy, w sprzedaży dostępne 70 ręcznie numerowanych sztuk. Książka dostępna za pośrednictwem autorów.
    ISBN: 978-83-966015-1-3

  • Walery Laryew – heliograwiury na ziemi lubaczowskiej – wystawa

    Polska była ojczyzną wielu niezwykle utalentowanych ludzi. W czasach, kiedy nie widniała na mapach świata, niektórzy z nich musieli udać się na emigrację i to właśnie w tych „przyszywanych” ojczyznach zyskali uznanie w różnych dziedzinach i specjalnościach. Niektórzy pozostali w polskich sercach i są doskonale znani, a o innych trudno dziś zdobyć informacje. Takimi postaciami są Hrabiowie: Stanisław Julian Ostroróg i Stanisław Julian Ignacy Ostroróg – ojciec i syn.

    W tym roku mija 100 lat od wydania albumu Nus – Cent Photographies Originales autorstwa Stanisława Ostroroga juniora. Z tej okazji grupa pasjonatów postanowiła przybliżyć sylwetkę tego artysty fotografa i zorganizowała wydarzenie, podczas którego będzie można zobaczyć kompletny album stu heliograwiur, artystycznych przedstawień kobiecych aktów. Jest to dopiero trzecia w Polsce możliwość obejrzenia tych wspaniałych fotografii. Jako iż Walery Laryew pochodził z dawnych ziem polskich, kwartalnik Przestrzeń Pogranicza objął to wydarzenie swoim patronatem. Wystawę prac i album będzie można obejrzeć 24.06.2023 roku, a gospodarzem wydarzenia została Agroturystyka Polanka, która mieści się w miejscu dawnego dworu w Starym Bruśnie. To nie lada gratka dla pasjonatów fotografii, historii, sztuki; dla kobiet, mężczyzn i par. A przy okazji święta sobótki to doskonała okazja do pozwolenia sobie na odrobinę frywolności i wprowadzenia erotyzmu do codziennego życia. Tymczasem warto zapoznać się z sylwetkami tych niezwykłych fotografów. (więcej…)

  • Uhonorowanie drzeworytu płazowskiego wpisem do rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego

    W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego 11 lipca 2022 roku dokonano wpisu do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego działania reaktywacyjne i rozwojowe oparte o tradycję drzeworytu płazowskiego. Teraz 2 sierpnia 2022 roku podczas konferencji „30 lat Pracowni Terenowej w Lublinie”, która miała miejsce w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie oficjalnie ogłoszony został wpis związany z drzeworytem do rejestru. Józef Lewkowicz, Anna Serkis-Wojtowicz i Grzegorz Ciećka zostali depozytariuszami procesu reaktywacji drzeworytu płazowskiego. Zgłaszającym tę praktykę było Stowarzyszenie „Tegit et protegit” z Horyńca-Zdroju.

    Drzeworytnictwo teraz ma szansę stać się znakiem rozpoznawczym dla regionu lubaczowskiego i Roztocza. Depozytariusze już pracują nad reaktywacją innych dziedzin związanych z elementem użytkowym drzeworytu niż odbijanie obrazków, czyli zadruk tkanin matrycami drzeworytniczymi i kołtryny. Możliwości wykorzystania drzeworytu dla dobra regionu w oparciu o niezwykłą historię drzeworytu płazowskiego są ogromne… i na pewno zostaną wykorzystane. Drzeworyt płazowski jest idealny do przygotowania identyfikacji wizualnej.

  • W piątek 8 lipca oficjalna premiera książki „Od Narola po Bełz”

    Oficjalna premiera – promocja książki „Od Narola po Bełz. Szkice historyczne i literackie”, redakcja: Zdzisław Pizun, Aneta Siemieńska, Ryszard Gawryś, wydawca: Stowarzyszenie „Tegit et protegit” w Horyńcu-Zdroju”, Horyniec-Zdrój–Lubaczów–Lubycza Królewska–Narol–Tomaszów Lubelski 2022 w tym roku odbędzie się w Hotel Restauracja Pałacowa w Narolu, ul. Parkowa 2 – 8 lipca 2022 r. w godzinach 14.30–16.00 na zakończenie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Województwo bełskie (1462-1772); społeczeństwo, gospodarka, kultura” podczas XXII Cesarsko-Królewskiego Jarmarku Galicyjskiego – Dni Narola 2022. Jednocześnie podsumujemy cały cykl naszych publikacji – trylogię „Szkice historyczne i literackie”. Na spotkaniu będzie możliwość zakupu trzech książek: „Od Zamościa po Lwów” – 50 zł, „Z Roztocza na Grzędę Sokalską” – 55 zł (do wyczerpania zapasów), i „Od Narola po Bełz” – 75 zł). Pytania prosimy kierować na adres redakcji: historiaregionu@onet.pl