Zobaczcie materiał w Polskim Języku Migowym, który opowiada historię drzeworytu z Płazowa i przedstawia projekt „Współczesny Drzeworyt Ludowy”.
-
Współczesny drzeworyt ludowy – otwarcie wystawy
W piątek 17 października w cerkwi w Płazowie odbyło się otwarcie wystawy pod tytułem „Współczesny drzeworyt ludowy“. Jednak największą atrakcją tego wydarzenia była prezentacja największego drzeworytu w Polsce. To monumentalne dzieło o wymiarach 600 cm x 300cm jest wynikiem pracy 15 osób: twórców związanych ze stowarzyszeniem Tegit Et Protegit oraz zrzeszonych w Stowarzyszeniu Twórców Sztuki Ziemi Lubaczowskiej. Byli to: Robert Kryla, Anna Kornaga-Hul, Maria Puchała, Henryk Więcek, Franciszek Szynal, Karolina Jabłońska-Maur, Aleksandra i Cristian Prapagić, Ewa Szałańska, Aneta Mazepa, Patrycja Maczyńska, Monika Belka, Bartosz Szpond, Artur Mróz oraz najmłodszy, niespełna 11 letni Tomasz Plenkiewicz. Całość projektu i prac nadzorował i koordynował Grzegorz Ciećka, pomysłodawca całego przedsięwzięcia. Projekt graficzny, według pomysłu Grzegorza, wykonała Aleksandra Hojdak. Projektowi towarzyszy wydany katalog wystawy.
Matryca drzeworytu składa się z 97 desek, a odbity został na płótnie. Organizatorem wydarzenia i realizatorem projektu było stowarzyszenie Tegit Et Protegit, a partnerem tego zadania Miasto i Gmina Narol.
Choć oficjale otwarcie zaplanowano na godzinę 16.00, to wystawa już wcześniej przyciągnęła zainteresowanych odwiedzających. Premiera cieszyła się ogromnym, jak na warunki, zainteresowaniem. Wszyscy odwiedzający wydarzenie otrzymali książkę Patrycji Maczyńskiej „Wyrzezane opowieści”. Jest to publikacja innowacyjna, międzypokoleniowa, wykorzystująca obrazy płazowskie jako kolorowanki. Dodatkowo autorka proponuje wspólną zabawę dzieci i rodziców, polegającą na wykonaniu drzeworytu, papieru i innych aktywnościach. Książka zawiera kody QR odsyłające do filmów, pokazujących jak w domowym zaciszu wykonać proste prace związane z drzeworytem.
Kolejnym krokiem członków stowarzyszenia Tegit Et Protegit jest oficjalny wpis tego drzeworytu do Księgi Rekordów Polski. Już zapoczątkowano proces, mający na celu przyznanie takiego rekordu.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2025.
-
Katalog projektu „Współczesny drzeworyt ludowy”
Dzięki projektowi „Współczesny drzeworyt ludowy” powstał między innymi katalog prac uczestników i ich sylwetki, który zawiera też ważny tekst, pozwalający zrozumieć kwestię współczesnej twórczości ludowej.
Nie są to naukowe opracowania z dziedziny etnografii, ale przemyślenia świadomego twórcy, taka wewnętrzna perspektywa. Dlatego też jest to dość unikatowe opracowanie, bo jest próbą zarysowania tematu od strony twórcy; są to przemyślenia i obserwacje na bazie twórczości i praktyki, ubogacone dużą ilością wiedzy związaną ze sztuką i twórczością ludową. Szczególny nacisk kładziony jest na ideę inicjatywy oddolnej, która zrodziła się jako efekt uświadomienia sobie możliwości. Faktycznym początkiem działań z drzeworytem płazowskim były rozmowy o historii, o bohaterach związanych z drzeworytem z Płazowa, z Marią Dembowską, Stanisławem Witkiewiczem i świtą wokół nich. Ich rzeczywistość, czyli największe nazwiska z dzisiejszej historii Polski, zderzają się z historią zwykłego chłopa z Płazowa, którego rodzina chciała tylko przeżyć, a jednym ze sposobów na to była sprzedaż obrazów odbijanych z desek z drzeworytami. Następnie wielogodzinne rozmowy w kotłowni, przy okazji palenia w piecu CO, i rysowanie na kilkusetletnich murach pobielonych wapnem rysunków doprowadziły w końcu do powstania opowieści, w której sami jej twórcy stają się też bohaterami. Projekt „Współczesny drzeworyt ludowy” jest elementem tej opowieści, tworzy kolejne etapy historii, która kształtuje się na naszych oczach. Co dalej wyniknie z tych działań? Jak kilkunastu nowych drzeworytników podejdzie do nowych możliwości ze swoją twórczością?
Najcenniejszym elementem opracowania są wskazówki dla drzeworytników. Te siedem zasad, gdy wdrożymy je w życie i nabierzemy w tym wprawy, sprawi, że przejdziemy na wyższy poziom zrozumienia tego, czym jest ludowy drzeworyt, ale i drzeworyt jako sztuka w ogóle. Są tam wplecione wskazówki kolekcjonerskie, dla tzw. nabywcy miejskiego. Twórcy ludowi byli w dawnych czasach rozerwani między oczekiwaniami jakościowo-artystycznymi miasta a masówką wsi. Ten rozdźwięk był szczególnie widoczny w okresie PRL, gdy działania CPLiA często standaryzowały produkty i robiły z lokalnych twórców element przemysłu. Choć tak naprawdę wcześniej było podobnie i chłop produkował masowo, i zasadniczo tworzył same kopie tego samego wzoru. Tylko niektórzy się wyłamywali i dawali w danym rzemiośle upust swojej kreatywności i inwencji twórczej.
To jest cel tych działań: masowo udostępnić proces techniczny i metodyczny drzeworytu i czekać, co z tego wyniknie, kto jak to przetworzy i co stworzy. Oceniać to będą kolejne pokolenia. Dla współczesnych, ale i kolejnych pokoleń powstał ten graficzny pomnik – największy drzeworyt w Polsce.
Książkę w wersji cyfrowej znajdziecie klikając TUTAJ
-
Wyrzezane opowieści
„Wyrzezane opowieści” Patrycji Maczyńskiej to unikatowe rozwiązanie w zakresie promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Powstało idealne narzędzie dla dzieci, które umożliwia im bezpośrednią interakcję z drzeworytem płazowskim.
W dawnych czasach odbitki drzeworytnicze nie były sprzedawane w wersji czarno-białej – kolorowano je, często dość prymitywnie, ale z pewnej odległości wyglądały jak barwne obrazki. Warsztat rodziny Kostrzyckich z Płazowa obejmował nie tylko samo odbijanie z desek, lecz także ich kolorowanie. Dziś, myśląc o takim procesie, automatycznie przychodzi nam do głowy kolorowanka.
Właśnie dlatego zaprojektowanie tej publikacji powierzono Patrycji Maczyńskiej, która słynie z umiejętności tworzenia opowieści z niezwykłą lekkością. Dzięki temu kolorowanka została wzbogacona o krótkie opowiastki dla dzieci, powiązane z każdym obrazkiem przedstawiającym konkretnego świętego. Wstęp dotyczący historii i charakterystyki drzeworytu płazowskiego dodatkowo sprawił, że całość zyskała spójny i atrakcyjny przekaz.
Publikację uzupełnia maskotka – Leandra Salamandra, czyli sympatyczny „płaz z Płazowa”. To ona prowadzi dzieci przez kolejne strony, zachęcając je do wykonywania zadań związanych z techniką drzeworytu.
Razem tworzy to wciągającą i przemyślaną publikację, która stanowi doskonałe narzędzie do zainteresowania dzieci drzeworytem i zachęcenia ich do pracy twórczej w przyszłości.
Książkę w wersji cyfrowej znajdziecie klikając TUTAJ
-
Odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej” dla J. Lewkowicza – stanowisko Stowarzyszenia
16 października 2025 r. w Sali Koncertowej Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego odbyła się uroczystość poświęcona ochronie i promocji polskiego dziedzictwa kulturowego – wręczenie decyzji o wpisie na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wśród wyróżnionych na gali odznakami „Zasłużony dla Kultury Polskiej” odznaczony został Józef Lewkowicz.
Józef Lewkowicz – artysta ludowy, mistrz drzeworytu płazowskiego i rzeźby bruśnieńskiej. Odtworzył technikę drzeworytniczą, współtworząc Drzeworytnię płazowską. Jego prace znajdują się w muzeach, a działalność trafiła do Krajowego rejestru dobrych praktyk NDK.
Członkowie Stowarzyszenia są pozytywnie nastawieni do sukcesów wszystkich osób działających z rozwojem drzeworytu w regionie i każdy sukces jest też naszym sukcesem. Gratulujemy odznaczenia panu Lewkowiczowi.
Ze względu na kontrowersyjny opis związany z tym odznaczeniem i wynikającą z tego dużą ilość zapytań związanych ze słusznością przyznania, Stowarzyszenie Tegit Et Protegit (wszyscy członkowie) oznajmia, że nie było organizacją, która opiniowała to odznaczenie, nie była o nim informowana i nie wnioskowała o nie. Należą się też z naszej strony wyjaśnienia dotyczące opisu i pokazanie perspektywy oficjalnej związanej z działaniami z drzeworytem za którą odpowiada Stowarzyszenie i ma skrzętnie cały proces udokumentowany w każdym możliwym aspekcie. (więcej…)
-
Zapraszamy na wystawę „Współczesny drzeworyt ludowy“ w Płazowie
Zapraszamy w piątek 17 października o 16:00 na otwarcie wystawy pod tytułem „Współczesny drzeworyt ludowy“ i prezentację największego drzeworytu w Polsce.
Ze względu na duży rozmiar drzeworytu, 600 cm x 300 cm, wystawa odbędzie się w dawnej cerkwi w Płazowie.
Drzeworyt składa się z 97 desek i pracowało nad nim 15 osób. Drzeworytnicy rekrutują się głównie ze stowarzyszenia Twórców Sztuki Ziemi Lubaczowskiej i osób związanych ze Stowarzyszeniem Tegit et Protegit, które jest też organizatorem wydarzenia i realizatorem projektu. Partnerem tego zadania jest Miasto i Gmina Narol.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2025.
-
Oficjalnie ruszamy z projektem „Współczesny drzeworyt ludowy”
Dopełniliśmy ostatnich formalności związanych z naszym projektem realizowanym w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Projekt nosi tytuł „Współczesny drzeworyt ludowy”, a jego głównym celem jest pokazanie, jak ta tradycyjna technika może dziś zyskać nowe życie.
Z dumą ogłaszamy, że mamy już pełen skład – dziesięciu uczestników, którzy podjęli wyzwanie zostania nowym pokoleniem drzeworytników! Rekrutują się głównie z szeregów Stowarzyszenia Twórców Sztuki Ziemi Lubaczowskiej, które jest naszym partnerem w tym projekcie. Pod okiem Grzegorza Ciećki, koordynatora projektu i depozytariusza tradycji płazowskiej, przejdą ujednolicające szkolenie, by wspólnie stworzyć coś spektakularnego – największy drzeworyt w Polsce, a kto wie – może nawet na świecie! Celujemy w pobicie obecnego rekordu.
Aby zaczerpnąć inspiracji i poszerzyć wiedzę, uczestnicy wybiorą się na wyjazd integracyjny do Krakowa i Zakopanego. W planach zwiedzanie Muzeum Etnograficznego w Krakowie, gdzie znajdują się oryginalne matryce z Płazowa, oraz zakopiańskich muzeów prezentujących, jak lokalna energia przyczyniła się do rozkwitu sztuki ludowej.
Równolegle trwają prace nad dwiema wyjątkowymi publikacjami. Pierwsza – skierowana do dzieci – będzie kolorowa, angażująca i pełna drzeworytniczej magii. Gwarantujemy: Płazów i drzeworyt oczarują najmłodszych! Druga publikacja przedstawi efekty projektu, historię drzeworytu z Płazowa, znaczenie niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz sylwetki uczestników – stanie się cenną pamiątką i świadectwem tej niezwykłej inicjatywy.
Wielki finał projektu odbędzie się 17 października o godz. 16:00 w Płazowie. Będzie to doskonała okazja, by zobaczyć efekty naszej pracy, spotkać twórców oraz otrzymać bezpłatne egzemplarze publikacji stworzonych w ramach projektu.
Zapraszamy – będzie to święto drzeworytu, jakiego jeszcze nie było!
Kolektyw Stowarzyszenia Tegit Et Protegit.
Partnerami tego zadania są: Miasto i Gmina Narol oraz Stowarzyszenie Twórców Sztuki Ziemi Lubaczowskiej. Wartość projektu wynosi 62 000 zł. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2025.
-
Wykonamy największy drzeworyt w Polsce!
Stowarzyszenie Tegit Et Protegit rozpoczyna realizację ambitnego projektu pod tytułem „Współczesny drzeworyt ludowy”. Jego motywem przewodnim będzie próba pokazania, jak może wyglądać współczesny drzeworyt ludowy. Dziesięciu uczestników, którzy podejmą wyzwanie udziału w projekcie, stworzy własny drzeworyt oraz weźmie udział w wykonaniu największego drzeworytu w Polsce.
Prace mające na celu stworzenie projektu rozpoczęły się i niedługo rozpocznie się proces jego wykonania. Planujemy proces naboru do drzeworytniczej dziesiątki. Aby złapać inspirację i poszerzyć wiedzę na temat sztuki ludowej i drzeworytu, uczestnicy wezmą udział w wyjeździe integracyjnym do Krakowa i Zakopanego.
W ramach projektu powstanie również niezwykła publikacja dla dzieci, jakiej jeszcze do tej pory nie było – szczegóły tego przedsięwzięcia wkrótce przedstawimy. Całość będzie w kreatywny sposób dokumentowana i prezentowana w mediach społecznościowych.
Wstępnie planujemy, że finał projektu odbędzie się 9 października o godzinie 10:00 w Centrum Drzeworytu w Płazowie. Będzie to okazja, aby zapoznać się z efektami prac oraz otrzymać bezpłatne publikacje powstałe w ramach projektu.
Partnerami tego zadania są: Miasto i Gmina Narol oraz Stowarzyszenie Twórców Sztuki Ziemi Lubaczowskiej. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2025