Stowarzyszenie Tegit Et Protegit

Tag: lubaczów

  • Janusz Burek – zasiane w ziemi lubaczowskiej ziarno wydaje plon

    Ziemia Lubaczowska ma swojego ducha, którego tworzą ludzie, odciskający trwałe piętno swoją działalnością. Jednym z takich niezwykłych ludzi był Janusz Burek (zmarł w 2009 roku). To pewnie coś absolutnie niezwykłego, gdy człowiek „patrzy z góry” i widzi, że ktoś jest wdzięczny, tylko za to, kim był. Zapraszam do przeczytania artykułu, który może was zainspiruje do czegoś niezwykłego w swoim życiu.

    wychowanek Janusza Burka, Grzegorz

    Dla wielu ludzi z Horyńca, Pan Burek był nauczycielem od „plastyki” i „techniki”. Inni kojarzą go, jako wielkiego pasjonata regionu i osobę, która zapisała się w wielu projektach: opisy, malarstwo, szkice, projekty graficzne, fotografia i praca społeczna. Niektórzy uczniowie „trafili” na niego, jako wychowawcę w szkole podstawowej, dzięki czemu uczestniczyli w jego działaniach. Lubił zabierać swoich wychowanków na ciekawe akcje, które miały na celu dbanie o miejsca, które od lat niszczały. Rocznik 1981 pamięta między innymi czyszczenie cmentarza z I Wojny Światowej w Nowinach Horynieckich oraz prace przy Kaplicy w Nowinach. Ich efekty widać do dziś… Ślady Pana Janusza Burka można odnaleźć wszędzie na Ziemi Lubaczowskiej. Każdy kojarzy etykietę wody Hetmańska, której autorem był Pan Burek. Efekty jego prac renowacyjnych do dziś cieszą oko w terenie. Jego fotografie i szkice zdobi wiele książek i artykułów.

    Pan Burek, jako wielbiciel regionu, często zbierał grupę uczniów i robił wycieczki na roztoczańską część Ziemi Lubaczowskiej, zaszczepiając w ten sposób elementy regionalizmu u niektórych. Dziś wielu „odkrywców dzikiego Roztocza” musi brać pod uwagę, że chodzi po śladach Jego i jego uczniów.

    Jego dość oryginalne podejście do życia, do pracy i sama osobowość, była jednym z tych elementów, które mnie nakierowały na regionalizm. Pan Burek był szczególnym wielbicielem kamieniarki bruśnieńskiej. Zachwycał się kunsztem kamieniarzy z nieistniejącego już Starego Brusna. To on uznawany jest za osobę, która zaczęła propagować unikalność kamieniarstwa bruśnieńskiego. Jego też można uznać, za jeden z czynników, który złożył się na moją pracę z kamiennymi krzyżami.

    Wyobraźcie sobie swoje życie, swoją przeszłość. To kim jesteście teraz, jest zbiorem różnych czynników, które spowodowały podejmowanie różnorodnych decyzji. Nauczyciele są jednym z głównych czynników, które powodują, że czymś się interesujemy albo coś zasiewa się w naszych umysłach i czeka na dobry czas, by wyrosnąć. Od zawsze, najważniejsze czego człowiek szukał, to inspiracja. Jesteśmy unikalnymi osobowościami, ale potrzebujemy różnorodnych inspiracji, które dać nam mogą inni ludzie. To z nich budujemy Siebie 🙂 Nasza kreatywność rodzi się z tego, czym się interesowaliśmy. Jeżeli zaczniemy zgłębiać historię, malować, zwiedzać, odkrywać miejsca, to nasze życie tak właśnie będzie wyglądać, będzie twórcze i kreatywne. Jeżeli będziemy tyko patrzeć w telewizor, wykonywać nielubianą pracę, to tak będzie wyglądać nasze życie.

    Dlatego też jestem świadomy tego, że ludzie, których spotkałem na swojej drodze i chcieli mi coś dać, przekazać mentalne ziarno, są częścią tego, kim jestem. Nie każdy miał możliwość spotykać w swoim życiu fascynujących ludzi, wielu spotkało tych złych. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy zepsuci. Cały czas budujemy siebie, możemy nagle, z niczego utworzyć nową, lepszą i bardziej inspirującą osobowość. Wystarczy tylko, że pomyślimy sobie o czymś, co nas szczególnie interesuje, połączymy te rzeczy, jak kropki w rysowance, w drogę, która nagle staje się prosta i jasna.

    Janusz Burek był człowiekiem wielu pasji. Jego działania potrzebują kontynuacji, by móc inspirować kolejnych ludzi. Ja odkrywam Ziemię Lubaczowską od dzieciństwa, zapraszam do odkrywania regionu z Nami, z ludźmi związanymi z Ziemią Lubaczowską.

    Grzegorz Ciećka, jestem jednym z Waszych przewodników po Ziemi Lubaczowskiej

     

    Pamiętać trzeba Janusza Burka,
    Uczył on piękna swego podwórka.
    Zaszczepiał miłość do małej ojczyzny,
    Wskazywał piękno jej, jak i jej blizny.
    Niejedno młode serce obudził
    Tym, co pokazał i czym się trudził.
    Tak wzrosło nowe pokolenie,
    Co kocha Lubaczowską Ziemię.
    PM

  • Nepomuk z Lubaczowa, który przegonił sowietów

    W Lubaczowie za budynkiem starego spichlerza, gdzie obecnie znajduje się Muzeum Kresów, znajdziemy największą i najładniejszą kapliczkę na Ziemi Lubaczowskiej. Była w niej rzeźba św. Jana Nepomucena. Poczytajcie, a dowiecie się, co się z nią stało.

     

    Wizerunki ze św. Janem Nepomucenem: obrazy albo rzeźby, były często eksponowane w przydrożnych kapliczkach, szczególnie przy rzekach. Święty ten miał moc ochrony przed powodzią, stąd powszechnie stawiano kapliczki z nepomukiem tam, gdzie woda mogła wezbrać i zalać okolicę. Lubaczowskie wzgórze zamkowe ze spichlerzem, które zostało usytuowane w widłach Lubaczówki i Wiszni, było ciągle zagrożone powodzą. Rzeki tam często wylewały i co musiało wzbudzać trwogę u właściciela zamku lubaczowskiego. Dlatego też ufundował bogatą kapliczkę w 1746 roku (starostą lubaczowskim był wtedy Jerzy August Mniszech, marszałek nadworny koronny). Jest to jedna z najstarszych murowanych budowli w Lubaczowie, jednocześnie największa i najładniejsza kapliczka na Ziemi Lubaczowskiej, godna marszałka nadwornego.

     

    W środku była drewniana figura św. Jana Nepomucena, niestety gdy w 1939 roku Lubaczów okupowali sowieci, została zniszczona. W pobliskim spichlerzu dworskim zakwaterowani byli żołnierze, w zimie nie mieli czym palić w piecu i wymyślili, że duża drewniana rzeźba w kapliczce posłuży im za opał. Porąbali więc na kawałki rzeźbę, ale nie mogli rozrąbać samego korpusu, dlatego też wyrzucili go do rzeki nieopodal. Ręce, głowę, nogi, spalili w piecu i poszli spać. Według lokalnych opowieści, zerwał się wtedy duży wiatr i dawał przeraźliwe odgłosy. W spichlerzu jakaś niewidzialna siła zaczęła tarmosić łóżkami i przegoniła żołnierzy.

     

    Kapliczka ma aż 8 wnęk, gdzie znajdziemy malunki różnych świętych. Na szczycie kapliczki kolejna wnęka, gdzie mamy wizerunek Maryi z Dzieciątkiem. Kapliczka zwieńczona jest metalowym krzyżem. Pod gzymsem namalowana jest data fundacji kapliczki.

  • Robinsonada po Ziemi Lubaczowskiej

    Robinsonada, to samotna podróż w poszukiwaniu przygód, lub opowieść o takiej podróży. Na stronie ziemialubaczowska.pl będziemy publikować opowieści pasjonata tego typu wypraw na Ziemi Lubaczowskiej, który dołączył do naszej ekipy. Grzegorz, to pasjonat regionu a szczególnie kamieniarki bruśnieńskiej, co widać w tej opowieści. Zapraszamy do lektury i oglądania.

     

    Spotkałem się z Piotrem w lecie w Horyńcu na cappuccino w pensjonacie Hagi, przyjechał, bo realizował projekt dla Lasów, związany z inwentaryzacją różnorodnych obiektów w lesie, w tym kamiennych krzyży, które akurat sam inwentaryzowałem też. Dowiedziałem się od niego, że znalazł kamienny krzyż nieopodal Potoku Jaworowskiego, na który ja nie trafiłem. Niedługo potem przesłał mi namiary. Dopiero teraz w zimie postanowiłem ruszyć na robinsonadę, mając na celu odnalezienie tego krzyża, ukrytego bardzo głęboko w lesie.

    Wyruszyłem z Horyńca-Zdroju przez Wólkę Horyniecką, gdzie postanowiłem zobaczyć jak miewa się najstarsza drewniana chata w regionie, na dodatek jeszcze kryta strzechą. Niestety powoli się już wali. Ale na szczęście w środku została podparta stemplami, stąd tylko dach się rozkraczył.

    Kolejny przystanek to Huta Kryształowa i gorzelnia dworska, to jedyny tego typu budynek w regionie. Oczywiście postanowiłem zajrzeć do piwnic, skoro były otwarte 😀 Celowość ujęcia na zdjęciu starej opony chyba zrozumie tylko jedna osoba 😉

    Kolejnym moim celem było Podlesie, gdzie najlepiej zachowały się ślady osadnictwa niemieckiego na Ziemi Lubaczowskiej. Jest tam zbór, który obecnie pełni rolę kościoła, odnowiona pastorówka i dzwonnica, oraz ciekawy ewangelicki cmentarz. Odwiedzenie tego miejsca jest wręcz przymusowe, jeżeli jest się w okolicy.

    Oprócz Potoku Jaworowskiego, głównym celem robinsonady był też kirkut w Lubaczowie. To niezwykła nekropolia, chyba cudem ocalało tutaj ponad 1600 macew, bowiem Niemcy celowo niszczyli ślady po Żydach. Celem było oczywiście drzewo, które zjada macewy, trafiłem tym razem fotkę, z której jestem zadowolony!

    Jedziemy dalej, zatrzymujemy się w Opace na cerkwisku, szkoda, że opacka cerkiew spłonęła, była by jedną z najpiękniejszych świątyń w regionie ze swoimi kopułami jak kapelusze.

    Jadąc w stronę Wielkich Oczu, musiałem zatrzymać się przy kamiennym krzyżu ze Szczutkowa na Prewendach. Rok temu kleiłem go, po tym, jak został zniszczony przez złamaną grubą gałąź, która go rozbiła na 6 kawałków. Nie wiem, czy ludzie, którzy go stawiali ze mną w listopadową deszczową noc przeżyli to jak ja, bo chyba byłem bliski zawału, ale to opowieść na inną okazję (kolorowe ozdoby to inwencja twórcza lokalsów oczywiście).

    Ze Szczutkowa, ruszamy na Łukawiec i tam oczywiście do odwiedzenia ciekawa cerkiew. Myślałem, że będzie zamknięta, ale drzwi były tylko splątane łańcuchem, grzech było by nie wejść 🙂 Szkoda, że świątynia spłonęła (została odbudowana oczywiście), brakuje teraz zabytkowego wyposażenia. Niemniej jednak jest to arcyciekawa budowla. Posadowiona została na dębowych klockach! Wejść do niej można przez furtę, która została tutaj przeniesiona z Kobylnicy.

     

    W Łukawcu oczywiście warto od razu odwiedzić też drewniany kościół, który ma nietypową dzwonnicę, bo umieszczoną między dwoma wiekowymi dębami. Niezwykle ciekawy widok.

     

    Następny przystanek to dawna kolonia niemiecka Fehlbach, czyli obecny Potok Jaworowski. Będzie to jeden z kolejnych punktów do odwiedzenia za jakiś czas, bowiem w środku kościoła są niezwykłe freski, których autorem jest Eugeniusz Mucha. Ponieważ nie ma zbyt dużo czasu, tylko rzucam okiem na kościół i jadę do głównego celu robinsonady, nieznanego mi kamiennego krzyża.

    Przed wojną był za wsią Fehlbach folwark Kamienisko, gdzie był gąsior, czyli potocznie nazywane dybami narzędzie do krępowania, pan lokalnych włości karcił niczym niewolników lokalnych chłopów za nieposłuszeństwo… Były tutaj też dwa stare dęby, gdzie wedle legendy, podczas przejazdu okolicą miał przystanąć Jan III Sobieski i spocząć, niestety nie dotrwały do naszych czasów. Ten ogromny kompleks leśny skrywa na pewno sporo tajemnic, które czekają, aż ktoś je rozpozna i na nowo odkryje. Dzięki wskazówkom Piotra udało się odnaleźć krzyż. W lecie było by to niemożliwe, bo schowałby się w krzakach! Od razu niespodzianka, krzyż postawiony został przy bardzo starym świerku. Niezwykły widok. Niestety kamienny krucyfiks wieńczący pękł na kilka części i niestety jednej z nich brakuje, stąd postanowiłem nie realizować swojego śmiałego planu, by połamany kamienny krzyżyk zabrać i skleić w tajemnicy przed leśnikami. Jeszcze pamiątkowa fotka i ruszamy dalej, powoli się ściemnia.

    Wracając przez Kobylnicę Ruską, warto zatrzymać się przy cerkwisku, nic tam praktycznie nie ma, ale znajdziemy bardzo ciekawy drewniany krzyż postawiony w 1938 roku z okazji 950 lecia chrztu Rusi. Jest ogromny! Sądzę, że to największy drewniany krzyż w regionie.

    Żeby zamknąć czymś ciekawym wypad, a jak się i okazało odkrywczym akcentem, zatrzymuję się też w Kobylnicy Wołoskiej przy cerkwi. Na sztucznie usypanym pagórku stoi ciekawa murowana świątynia. Ma swój kobylnicki urok. Obchodzę ją wokół… z tyłu wmurowana tablica zapewne kamień węgielny z datą budowy 1922 i nad datą tajemnicze cztery litery (z polska ACKW), to zapis literowy ze starocerkiewnosłowiańskiego tej daty. Z przodu bardzo interesujący mnie krzyż żeliwny, jest przybita tabliczka na cokole z napisem pamiątkowym po misjach z 1971 roku, ale na samym żeliwnym krzyżu data 1874! Niby nic wielkiego, ale dla mnie ten krzyż jest czymś w rodzaju brakującego ogniwa. Nie dość, że ma na sobie inskrypcję, co jest niespotykane na Ziemi Lubaczowskiej, co na dodatek ma tabliczkę znamionową. Niestety był wielokrotnie malowany farbą i trudno odczytać napisy. Trzeba tu wrócić ze szczotką, odkryję bardzo ważne informacje do moich badań.

    Zrobiło się już ciemno, czas wracać do Horyńca, dzień był na prawdę udany i pełny przygód. Skoro rozpocząłem tematem kulinarnym, to i trzeba nim zakończyć robinsonadę. W Lubaczowie zatrzymałem się w pizzerii Mamma Mia, i zaspokoiłem głód ostrą jak brzytwa pizzą z chilli.

    Grzegorz