Kamienne krzyże bruśnieńskie, które znajdziemy przy drogach, są nieodzownym elementem krajobrazu Roztocza. Zapisana w nich jest historia większych wydarzeń, które zmieniły życie całych społeczności, jak zniesienie pańszczyzny czy pamiątki ustąpienia zarazy. Są też historie pojedynczych ludzi, ich prywatnych cudów. Figury te, to także niezwykła historia ludowych rzeźbiarzy, którzy je tworzyli. Do tej pory wielu ludzi pokazywało je w sposób przedmiotowy. Nadszedł czas, czy odkryć ich subtelne piękno.
„Fenomen Sztuki Kamieniarskiej ze Starego Brusna na Roztoczu” to tytuł projektu realizowanego przez warszawskie organizacje: Towarzystwo Tradycji Akademickiej i Fundacja Dziedzictwa Kulturowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury – Etnopolska 2021. Dzięki niemu powstanie wystawa fotograficzna i publikacja wystawiennicza.
Wernisaż planowany jest na 25 września 2021 roku w pawilonie wystawienniczym Zespołu Cerkiewnego w Radrużu (Muzeum Kresów w Lubaczowie będzie partnerem wydarzenia).
Projekt ten jest owocem spotkania trzech osób, których drogi przecięły się na Roztoczu. Połączyła ich fascynacja wielokulturową tradycją sztuki ludowej utrwalonej w kamieniu bruśnieńskim.
Autorem fotografii będzie Tomasz Stelmaski. Jest on absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie studiował na Wydziale Grafiki. Dyplom obronił z wyróżnieniem, a jego prace były prezentowane na prestiżowej wystawie Coming Out – najlepsze dyplomy ASP 2020 oraz na wielu wystawach artystycznych i plakatowych w całej Polsce. Zajmuje się przede wszystkim fotografią, plakatem, grafiką wydawniczą oraz artystyczną.
Organizatorem i koordynatorem projektu jest Daniel Potkański. Do tej pory powodzeniem realizował projekty ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Narodowego Instytutu Wolności, Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”.
Koordynatorem lokalnym projektu jest Grzegorz Ciećka, regionalista i kolekcjoner, dwukrotny stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z zakresu inwentaryzacji kamieniarki bruśnieńskiej. Od wielu lat bada on historię kamieniarki bruśnieńskiej i przeprowadza działania mające na celu promowanie i ochronę kamiennych krzyży i figur pochodzących ze Starego Brusna.
Niezwykłe spotkanie osób o tak różnych profesjach i z dwóch różnych stron polski zapowiada stworzenie wystawy i wydarzenia, które nie tylko będzie kolejnym krokiem popularyzacji zjawiska kamieniarki bruśnieńskiej, ale również zupełnie unikatowym i nieoczywistym spojrzeniem na temat, w którym przecinają się pola sztuki, historii i etnografii. Wystawa ma więc szansę stać się miejscem spotkania zarówno miłośników szeroko pojętej sztuki – ludowej czy fotograficznej, jak i pasjonatów historii – tej lokalnej i tej powszechnej.

Wystawa jest elementem projektu “Fenomen sztuki kamieniarskiej ze Starego Brusna na Roztoczu”, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury “EtnoPolska 2021”.