Jak co roku, zapraszamy na Polankę – do dawnego dworu w Starym Bruśnie – gdzie tym razem zobaczymy oryginalne drzeworyty mistrza polskiego drzeworytu, nazywanego także twórcą polskiej szkoły drzeworytu, Władysława Skoczylasa. Poznamy historię mistrza i porozmawiamy o tym, jak drzeworyt ludowy (tak, szczególnie też ten z Płazowa!) wpłynął na dzieje polskiej sztuki.
Jak zwykle „opowiadaczami” będą Pati i Grzegorz, którzy zaprezentują też swoją kolekcję „Skoczylasów”.
Gminny Ośrodek Kultury w Narolu został beneficjentem programu „Niematerialne – przekaż dalej” Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Projekt pod nazwą „Powrót do korzeni drzeworytu” obejmuje działania związane z tradycyjnym ludowym rzemiosłem drzeworytniczym i zadrukiem tkanin.
Podczas organizowanych warsztatów uczestnicy dowiedzą się, czym jest niematerialne dziedzictwo kultury. Poznają historię ludowego drzeworytnictwa i zadruku tkanin w Polsce, uwzględniając konteksty ich lokalnej historii z Płazowa i najbliższych okolic. Oprócz solidnej dawki wiedzy związanej z niematerialnym dziedzictwem kultury, uczestnicy poznają tajniki XIX-wiecznego warsztatu drzeworytniczego i druku na tkaninach przy pomocy matryc drzeworytniczych. Będą doskonalić techniki wycinania drzeworytu za pomocą tradycyjnych narzędzi. Następnie nauczą się wykonywać tradycyjną farbę do drukowania, której receptura nie zmieniła się od średniowiecza. Kolejnym etapem będzie zgłębianie tajników XIX-wiecznych sposobów wykonywania odbitek, a uczestnicy poznają tradycyjne narzędzia związane z tym procesem. Głównymi rezultatami projektu będą dwie publikacje poświęcone drzeworytowi oraz wystawa prac warsztatowiczów, która odbędzie się 29 września w Płazowie.
Warsztaty prowadzi Grzegorz Ciećka, drzeworytnik ludowy, depozytariusz wpisu „Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego” w kategorii: wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym do Krajowego Rejestru Dobrych Praktyk w Ochronie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, prowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Jednym z partnerów projektu jest stowarzyszenie Tegit et Protegit.
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Niematerialne – przekaż dalej”.
Oto kolejna nowela-przewodnik utrzymana w kanonie „Polowania na słońce”. Tym razem autorzy zabierają czytelników i wędrowców na niezwykłą wycieczkę Patrycji i Grzegorza z Horyńca-Zdroju do Dziewięcierza – metafizycznego centrum Roztocza. Każde z nich ma swój cel do realizacji podczas tej trasy, a jaki?
Na rynku wydawniczym jest wiele przewodników po Roztoczu, w tym i Roztoczu Wschodnim. Wyjątkowym, unikalnym wręcz atutem tego właśnie przewodnika jest opis autentycznej wyprawy autorów, a zarazem bohaterów książki jaką odbyli w dniu 10.01.2021 roku – ich przygody, doświadczenia, to, co zdarzyło się na trasie, czas przejścia, itp. Grzegorz jako „tubylec”, a do tego znany regionalista zna wiele historii, związanych z miejscami na ich szlaku, jakich nie znajdzie się w żadnym przewodniku. Patrycja jest turystką, która dopiero odkrywa sekrety Roztocza, przez co jej spojrzenie na artefakty opatrzone „tubylcom” jest świeże, a same punkty na mapie stają się swoistą atrakcją. Autorzy zwracają także uwagę na niesamowite dziedzictwo kulturowe Roztocza, zawarte w jego unikalnej sztuce: kamieniarkę brusnieńską, drzeworyt płazowski i dziewięcierskie garncarstwo.
Dodatkowym walorem tego wydania są drzeworytnicze ilustracje, które powstały z chętnymi do współpracy pasjonatami tej sztuki, którzy odpowiedzieli na ogłoszenie. Ich ryciny pokazują, że dziewięcierskie miejsca mogą być niezwykłymi inspiracjami dla różnych twórców i pasjonatów.
Jeżeli ktoś jest ciekawy, jak rozwinie się ta wyprawa do dwóch nieznanych kamiennych krzyży i zapuszczonego cerkwiska, to niech usiądzie wygodnie, przygotuje gorącą herbatę albo grzańca i zatraci się w lekturze. Gwarantujemy, że po przeczytaniu tej opowieści już nic na Roztoczu nie będzie takie samo, a jednym z najbliższych celów wyprawy stanie się Dziewięcierz.
UWAGA! Pozycja kolekcjonerska; całkowity nakład 110 egzemplarzy, w sprzedaży dostępne 70 ręcznie numerowanych sztuk. Książka dostępna za pośrednictwem autorów.
ISBN: 978-83-966015-1-3
Polska była ojczyzną wielu niezwykle utalentowanych ludzi. W czasach, kiedy nie widniała na mapach świata, niektórzy z nich musieli udać się na emigrację i to właśnie w tych „przyszywanych” ojczyznach zyskali uznanie w różnych dziedzinach i specjalnościach. Niektórzy pozostali w polskich sercach i są doskonale znani, a o innych trudno dziś zdobyć informacje. Takimi postaciami są Hrabiowie: Stanisław Julian Ostroróg i Stanisław Julian Ignacy Ostroróg – ojciec i syn.
W tym roku mija 100 lat od wydania albumu Nus – Cent Photographies Originales autorstwa Stanisława Ostroroga juniora. Z tej okazji grupa pasjonatów postanowiła przybliżyć sylwetkę tego artysty fotografa i zorganizowała wydarzenie, podczas którego będzie można zobaczyć kompletny album stu heliograwiur, artystycznych przedstawień kobiecych aktów. Jest to dopiero trzecia w Polsce możliwość obejrzenia tych wspaniałych fotografii. Jako iż Walery Laryew pochodził z dawnych ziem polskich, kwartalnik Przestrzeń Pogranicza objął to wydarzenie swoim patronatem. Wystawę prac i album będzie można obejrzeć 24.06.2023 roku, a gospodarzem wydarzenia została Agroturystyka Polanka, która mieści się w miejscu dawnego dworu w Starym Bruśnie. To nie lada gratka dla pasjonatów fotografii, historii, sztuki; dla kobiet, mężczyzn i par. A przy okazji święta sobótki to doskonała okazja do pozwolenia sobie na odrobinę frywolności i wprowadzenia erotyzmu do codziennego życia. Tymczasem warto zapoznać się z sylwetkami tych niezwykłych fotografów. (więcej…)
W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego 11 lipca 2022 roku dokonano wpisu do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego działania reaktywacyjne i rozwojowe oparte o tradycję drzeworytu płazowskiego. Teraz 2 sierpnia 2022 roku podczas konferencji „30 lat Pracowni Terenowej w Lublinie”, która miała miejsce w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie oficjalnie ogłoszony został wpis związany z drzeworytem do rejestru. Józef Lewkowicz, Anna Serkis-Wojtowicz i Grzegorz Ciećka zostali depozytariuszami procesu reaktywacji drzeworytu płazowskiego. Zgłaszającym tę praktykę było Stowarzyszenie „Tegit et protegit” z Horyńca-Zdroju.
Drzeworytnictwo teraz ma szansę stać się znakiem rozpoznawczym dla regionu lubaczowskiego i Roztocza. Depozytariusze już pracują nad reaktywacją innych dziedzin związanych z elementem użytkowym drzeworytu niż odbijanie obrazków, czyli zadruk tkanin matrycami drzeworytniczymi i kołtryny. Możliwości wykorzystania drzeworytu dla dobra regionu w oparciu o niezwykłą historię drzeworytu płazowskiego są ogromne… i na pewno zostaną wykorzystane. Drzeworyt płazowski jest idealny do przygotowania identyfikacji wizualnej.
Oficjalna premiera – promocja książki „Od Narola po Bełz. Szkice historyczne i literackie”, redakcja: Zdzisław Pizun, Aneta Siemieńska, Ryszard Gawryś, wydawca: Stowarzyszenie „Tegit et protegit” w Horyńcu-Zdroju”, Horyniec-Zdrój–Lubaczów–Lubycza Królewska–Narol–Tomaszów Lubelski 2022 w tym roku odbędzie się w Hotel Restauracja Pałacowa w Narolu, ul. Parkowa 2 – 8 lipca 2022 r. w godzinach 14.30–16.00 na zakończenie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Województwo bełskie (1462-1772); społeczeństwo, gospodarka, kultura” podczas XXII Cesarsko-Królewskiego Jarmarku Galicyjskiego – Dni Narola 2022. Jednocześnie podsumujemy cały cykl naszych publikacji – trylogię „Szkice historyczne i literackie”. Na spotkaniu będzie możliwość zakupu trzech książek: „Od Zamościa po Lwów” – 50 zł, „Z Roztocza na Grzędę Sokalską” – 55 zł (do wyczerpania zapasów), i „Od Narola po Bełz” – 75 zł). Pytania prosimy kierować na adres redakcji: historiaregionu@onet.pl
Czas powstania pierwszej świątyni w Łówczy nie jest znany, być może spalona wraz z dokumentami została podczas najazdu Tatarów w 1672 roku. Według Karola Notza, który odwiedził Łówczę w 1904 roku, pod prezbiterium obecnej świątyni znajduje się belek, który miał być dawniej odrzwiami starej cerkwi z napisem „Sosdan chram sej 1698”. Co oznacza, że druga z kolei świątynia miała powstać po zniszczeniach tatarskich. Natomiast trzecia cerkiew, pod wezwaniem św. Paraskewy, zbudowana została w 1808 roku dzięki staraniom ówczesnego właściciela wsi Jana Matczyńskiego. Pierwotnie miała wygląd kościoła z dwudzielnym planem i dachami dwuspadowymi. Pod zakrystią od południowej strony zbudowana została krypta rodowa. Świątynia zmieniła swój wygląd w 1899 roku, kiedy to podczas remontu postanowiono zmienić jej wygląd, dodając babiniec i kopułę nad nawą główną. Początkowo wewnętrzne ściany malowane były na biało, dopiero w 1905 roku pokryto je malowidłami.
Po akcji „Wisła”, kiedy wysiedlono większość grekokatolików z ziem wschodnich, cerkiew nie miała opiekunów, dlatego została przejęta przez kościół katolicki i stała się kaplicą filialną parafii rzymskokatolickiej w Płazowie. Około 1960 roku wykonano remont świątyni. Wtedy właśnie południową zakrystię przerobiono na salkę katechetyczną.
W latach 1998-2002 został wybudowany nowy kościół filialny w Łówczy dla parafii płazowskiej, którego patronką została Matka Boża Bolesna. Wtedy też cerkiew przestała być użytkowana przez wiernych i obecnie jest obiektem zabytkowym.
Przy cerkwi znajdziemy drewnianą dzwonnicę z końca XIX wieku. Zbudowana została przez cieślę o nazwisku Petraszkewicz, który wyciął swój podpis na belce na piętrze dzwonnicy. Poprzednia miała stać na osi świątyni, jako dzwonnica bramna.
Adres: 37-614 Łówcza, Cerkiew św. Paraskewy
